U Srbiji se već duže od
20 godina svakog 31. januara obeležava Nacionalni dan bez duvana, ove godine pod
sloganom „365 dana bez duvana”. Tokom ovogodišnjeg Nacionalnog dana bez duvana
posebno se naglašavaju značaj prevencije otpočinjanja i važnost prestanka upotrebe
duvana kod onih koji ga već koriste. Upotreba duvana je vodeći preventabilni
uzrok smrti, a svake godine u svetu usled upotrebe duvana i duvanskih proizvoda
prevremeno umre osam miliona stanovnika, od toga najmanje milion nepušača zbog
izloženosti duvanskom dimu. Epidemija upotrebe duvana i duvanskih proizvoda je jedna
od najvećih pretnji javnom zdravlju s kojom se svet ikada suočio. Pored raka
pluća, upotreba duvana povezana je sa obolevanjem od najmanje 20 drugih malignih
oboljenja kao što su: rak bešike, debelog creva i rektuma, jednjaka, jetre, pankreasa,
traheje, bronha. Upotreba duvana je faktor rizika za mnoge druge bolesti kao što
su opstruktivna bolest pluća, astma, emfizem, hronični bronhitis, reumatoidni artritis,
bolesti usta kao što su parodontitis (oboljenja potpornog aparata zuba tj. tkiva
i kostiju koji okružuju zube) i mnoge druge. Pored toga, upotreba duvana utiče
i na reproduktivne organe, pa tako može uticati i na smanjenje plodnosti. Svi
duvanski i nikotinski proizvodi između ostalog sadrže nikotin koji izaziva zavisnost,
a posebno osetljivi na njegovo dejstvo su mladi. Zavisnost od duvana je bolest koja
se može i treba dijagnostikovati i lečiti kao i druge hronične bolesti.
Prema rezultatima Istraživanja
zdravlja iz 2019. godine, u Srbiji 31,9% stanovnika koristi neki duvanski
proizvod, najviše među stanovništvom starosti 45–54 godine (41,3%). Najčešće korišćeni
duvanski proizvodi su cigarete, koje svakodnevno puši 27,1% stanovništva starosti
15 godina i više, dok 15,8% svakodnevno puši 20 i više cigareta na dan.
Prema podacima Evropskog
školskog istraživanja o upotrebi psihoaktivnih supstanci među učenicima u Srbiji
2019. procenat učenika prvih razreda srednjih škola koji su pušili bar jednom
tokom života je smanjen sa 46% u 2008. godini na 38% u 2019. godini, a beleži se
i smanjenje procenta učenika koji trenutno puše (16,8%), uključujući i svakodnevne
pušače. U prethodnim godinama beleži se porast popularnosti drugih duvanskih i
nikotinskih proizvoda. Podaci pokazuju da je 17,7% učenika prvih razreda srednjih
škola bar jednom probalo elektronske cigarete, a trenutno ih koristi 5,5%. Najveći
procenat (72,3%) učenika prvih razreda srednjih škola koji su probali elektronsku
cigaretu su to uradili iz radoznalosti (72,0% dečaci i 72,6% devojčice).
Pušenje utiče na čitavo
telo, a prestankom pušenja smanjuje se rizik od mnogih bolesti, ukoliko se osoba
razboli, lečenje nekih bolesti može biti lakše, a oporavak brži. Prestanak pušenja
spada među najbolje odluke i postupke koje možete učiniti za svoje zdravlje, bez
obzira na godine i dužinu pušačkog staža. Starije osobe obično imaju značajno
duži pušački staž, a podaci iz pojedinih istraživanja pokazuju da su manje svesne
štetnosti duvana, tj. skloniji su potcenjivanju rizika pušenja. Neke od barijera
za prestanak pušenja kod starijih su i veći stepen nikotinske zavisnosti, stres
i socijalna izolacija sa kojom se suočavaju neke starije osobe. Ipak, istraživanja
pokazuju da uprkos tome što osobe starije od 60 godina ređe pokušavaju da prestanu
da puše, one istovremeno imaju veću verovatnoću da pokušaj odvikavanja bude uspešan.
Više od dobitima i načinima
odvikavanja od pušenja pročitajte u Vodiču
za odvikavanje od pušenja.
|
